ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1350

'વિધિ' કેવી કે કેવો?

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1349

'અઘરણી' એટલે પહેલવહેલો ગર્ભ રહેવો તે.

સગર્ભાવસ્થામાં સ્ત્રીને ચોથા, છઠ્ઠા, કે આઠમા માસમાં કરવાનો એક સંસ્કાર એટલે 'સીમંત'.

'અઘરણિયાત' એટલે જેનું સીમંત(અઘરણી) થવાનું હોય એવી સ્ત્રી. 

આવી સ્ત્રી 'સીમંતિની' તરીકે પણ ઓળખાય છે.

મીલીની નજરે બા

"બા અંગ્રેજી થોડુંક ભૂલ્યાં હતાં, પણ અહીંના કામગરા જીવનમાં સુખી દેખાતાં હતાં. મોટા દીકરાની પત્ની થોડા જ વખત પર સ્વર્ગવાસ પામી હતી, એટલે એનાં ત્રણ નાનાં બાળકોને ઉછેરવાનો ભાર બા પર પડ્યો હતો; ને તે ઉપરાંત સામાન્ય રીતે તેમને માથે જે કામકાજ હોય તે તો હતું જ."

Mr. Gandhi : the Man 

મીલી ગ્રૅહામ પોલાક

૧૩૪

કસ્તુરબાનો અક્ષરદેહ

 ધી લોસ્ટ ડાયરી ઓફ કસ્તુર, માય બા  

તુષાર ગાંધી 

૨૨-૧-૧૯૩૩, રવિવારથી ૩૦-૦૯-૧૯૩૩, શનિવાર સુધીની ડાયરી 

૧૦૨ 

હારમોનિયમ 

૧૦૬ 

પ્રોગ્રામ, વૉરન્ટ, લોકપ, માજીસ્ટ્રેટ (૪-૨-૧૯૩૩)

૧૧૦ 

સુપ્રીન્ટેન્ડન્ડ, ડોક્ટર 

બેથી સાડા ચાર સુધી હિન્દી વાંચવું, લખવું અને રેંટિયો કાંતવો. (સાબરમતી જેલ,૧૬-૨-૧૯૩૩)

૧૧૧

જામેજમશેદ વાંચુ (૨૧-૨-૧૯૩૩)

૧૧૨

મીરાંબ્હેને છાપામાં શું આવ્યું તે સમજાવ્યું. (૨૨થી ૨૫-૨-૧૯૩૩)

૧૨૮

ડાકતર, શુપીટ્રેન 

૧૯૫

ગઈ કાલથી ડોકટર મેતા ને ત્યાં મારા જડબાની ટ્રીટમેન્ટ કરવા જાઉ છું.

૨૦૩ ટ્રીનમેન 

૨૧૬ ઓલ ઇડીયા કોનફરનસ 

૨૧૭ હુ કોનફરન મા જાવુ છુ

૨૪૦ છાપુ મીરાબેનનું  આવે છે એમાંથી જાણ્યુ કે બાપુજીને 15 દિવસ યરોડામાં રાખશે પછી છોડશે એમ વાંચ્યું જે થાય તે ખરું

૨૬૯

ફુરૂટ 

૨૭૪ 

હોસપીટલ

૨૭૪

 ડાઇરી 

૨૮૨ 

ભાદરવા શુધ વધ દસમ દસમ 

283

15-9-33, FRIDAY

(For the first time in this diary Ba has written the date according to the Hindu calendar at the bottom of the diary page.)

૨૮૬

મુમ્બઇ સમાંચાર સાંજે આવે છે તે વાંચુ છુ

૨૮૪ 

સ્ટેસન 

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1348

ગરીબ ઘરની સ્ત્રીના જીવનમાં શ્રીમંત થવાનો પ્રસંગ આવી શકે છે.

ગરીબ ઘરની સ્ત્રીના જીવનમાં સીમંત થવાનો પ્રસંગ આવી શકે છે.

આ બે પૈકી કયું વાક્ય સાચું?

પહેલું?

બીજું?

બન્ને?

એકપણ નહીં?

Book Release Function @ Sabarmati Ashram - Ahmedabad // 01-01-2023 | Sunday | 10:30 AM // Mahadev Desai : Mahatma Gandhi's Frontline Reporter // Compiled and edited by : Nachiketa Desai

We cordially invite you to the book release function held on 1st January, 2023; Sunday at Sabarmati Ashram. 

Title of the book :  "Mahadev Desai : Mahatma Gandhi's Frontline Reporter", 

Compiled and edited by : Shri Nachiketa Desai. 

Please find enclosed invitation for the same. 

Invitation-Courtesy:

Atul Pandya, Director, Sabarmati Ashram Preservation and Memorial Trust (SAPMT)

ઝવેરચંદ મેઘાણીનું સાહિત્યવિશ્વ // Jhaverchand Meghani's literary world

ઝવેરચંદ મેઘાણી // Jhaverchand Meghani

Courtesy : google image

ઝવેરચંદ મેઘાણીનો દ્યુતિમય વિપુલ ગ્રંથલોક [ઘટમાં ઘોડા થનગને] ઝવેરચંદ કાળિદાસ મેઘાણીએ એમના અલ્પ કહેવાય એવા આયુષ્યમાં (જ. 17.8.1897 – અવ. 9.3.1947) સાહિત્યનાં વિવિધ રૂપોમાં, ઊર્જાપૂર્વક અને વેગપૂર્વક એટલું બધું લખ્યું કે એકવાર ઉમાશંકર જોશીએ એમને એક પત્રમાં લખેલું કે ‘આટલીક જિંદગીમાં તમારે હાથે લખાયેલાની નકલ કરતાં પણ બીજાની તો કેટલીય જિંદગી ચાલી જાય’ (પત્ર તા. 19.1.1946). અને મેઘાણીએ કંઈ લખાણોનો ઢગલો ખડક્યો નથી. જેમાં કલમ ચલાવી એમાં અનુભવપૂત શક્તિપુંજનો ઝળહળાટ હતો. અંગ્રેજી-સંસ્કૃતમાં બીએ થઈને કલકત્તામાં મેનેજરની નોકરી સ્વીકારી. પણ મનને વતનની ધરતીનો સાદ સંભળાતાં જ એ ‘લિ. હું આવું છું’ (પછીથી એમના પત્રસંચયનું શીર્ષક) કહીને વતન બગસરા ગયા, ‘સૌરાષ્ટ્ર’ સાપ્તાહિકમાં જોડાયા ને એ પત્રકારજીવન ‘ફૂલછાબ’, ‘જન્મભૂમિ’ એમ પ્રસરતું ગયું ને મેઘાણી લોકલક્ષી જ નહીં, સાહિત્યધર્મી પત્રકાર બન્યા. ‘કલમ અને કિતાબ’ એમની ખ્યાત કોલમ. આ લખાણો ‘પરિભ્રમણ’ (1944-47)ના ત્રણ ખંડોમાં 1100 ઉપરાંત પાનાંના ધબકતા, નિસબતવાળા, વિચારશીલ અને નિર્ભય પત્રકારત્વ રૂપે પ્રગટ થયાં. મેઘાણી ‘યુગવંદના’(1935)થી, ‘આગેકદમ’ અને ‘છેલ્લો કટોરો’ જેવાં કાવ્યોથી ‘રાષ્ટ્રીય શાયર’નું બિરુદ પામ્યા પણ એમની સમગ્ર કવિતા ‘સોનાનાવડી’માં ગાંધીચાહના ઉપરાંત રવીન્દ્રચાહના અને લોકચાહનાની વ્યાપકતા પ્રગટ થઈ છે. રૂપાન્તર બલકે અનુસર્જન રૂપે એમણે મૂળ કાવ્ય કરતાં પણ પ્રભાવક અને સ્મરણીય કાવ્યો આપ્યાં. જેમ કે ‘કોઈનો લાડકવાયો.’ લોકસાહિત્યના એક ઉત્તમ શોધક-સંગ્રાહક મેઘાણીનો સર્જકજીવ તો વાર્તાકારનો હતો – પહેલાં રવીન્દ્રનાથની વાર્તાઓના રૂપાન્તરસમી ‘કુરબાનીની કથાઓ’(1922) આપી ને પછી મૌલિક વાર્તાઓ ‘(મેઘાણીની નવલિકાઓ : 1-2,1931-35) આપી. ‘વહુ અને ઘોડો’ એમની, ને ગુજરાતીની પણ, એક ઉત્તમોત્તમ વાર્તા. નવલકથાકાર મેઘાણીએ સૌરાષ્ટ્રના જીવનનો ધબકાર ઝીલતી-આલેખતી, ‘નિરંજન’(1936)થી આરંભીને અનેક કથાઓ આપી એમાં ‘સોરઠ તારાં વહેતાં પાણી’(1937) ચિરકાલીન પ્રભાવવાળી છે. ‘ગુજરાતનો જય’ (1-2, 1939, 1942), વગેરે કેટલીક, લોકસાહિત્યના સંસ્કારવાળી ઐતિહાસિક નવલકથાઓ છે. મેઘાણીનું સાહિત્યિક અને સામાજિક ક્ષેત્રે ઉત્તમ પ્રદાન એ તો એમનું લોકસાહિત્યનું સંપાદન અને સમાલોચન. ‘સૌરાષ્ટ્રની રસધાર’ના પાંચ ખંડો (1923 થી 1927) ઉપરાંત ‘સોરઠી બહારવટિયા’, ‘સોરઠી ગીતકથાઓ’ એમ અનેક પુસ્તકો નોંધપાત્ર. ‘રઢિયાળી રાત’ (4 ભાગ : 1925--1942) ગુજરાતનાં સર્વવ્યાપી લોકગીતોનું નમૂનેદાર ને ચિરંજીવ સંપાદન છે. લોક-સાહિત્યનો એમનો અનુભવપૂત ને પ્રમાણભૂત અભ્યાસ ‘લોકસાહિત્યનું સમાલોચન’(1946) એમણે આપેલાં પ્રતિષ્ઠિત ઠક્કર વસનજી માધવજી વ્યાખ્યાન માળામાં આપેલાં વ્યાખ્યાનો છે. ‘લિ. હું આવું છું’ એવા બૃહત્ સંપાદન રૂપે, વિનોદ મેઘાણી અને હિમાંશી શેલતે સંપાદિત કરેલા પત્રોનો સંચય ઉપરાંત ‘પરકમ્મા’, ‘છેલ્લું પ્રયાણ’માં એમનાં આત્મકથનાત્મક લખાણો છે. આ જાણીતાં લેખનો ઉપરાંત ‘સૌરાષ્ટ્રનાં ખંડેરોમાં’ (1928) પ્રવાસકથાનકો, ‘સાંબેલાના સૂર’ (1944) એ કટાક્ષિકાઓ, ‘વંઠેલાં’ (1934) એકાંકીઓ, ‘એશિયાનું કલંક (1923) વગેરે પાંચ-છ ઇતિહાસગ્રંથો અને વિદેશી ચલચિત્રો પરથી કરેલાં વાર્તાકથનોનું પુસ્તક ‘પલકારા’ (1935) એમનાં અન્ય પુસ્તકો છે. મેઘાણીએ બહુ મોટા પાયા પર, કવિતા-વાર્તા-નવલકથા-ઇતિહાસ-પત્રકારત્વનાં લખાણો/પુસ્તકોનાં અનુવાદો-રૂપાંતરો આપ્યાં છે ને જીવનભર નિતાન્ત લેખક રહ્યા છે. સૌથી નાની ઉંમરે, 31ની વયે, ‘રણજિતરામ સુવર્ણચંદ્રક’ (1928) મેળવનાર મેઘાણીને પ્રજાવર્ગ અને સાહિત્યકાર વર્ગ તરફથી ચાહના-પુરસ્કાર તો સતત મળતો રહ્યો છે. એમનું સર્વ સાહિત્ય, એમના અવસાન પછી, એમના પુત્રો દ્વારા કાળજીપૂર્વક, પુન:પ્રકાશિત થયું છે એ વિશાળ ગ્રંથસંગ્રહનું દર્શન જ એમને પ્રેમાદરપૂર્વક વંદન કરવા પ્રેરે એવું છે. — રમણ સોની

https://wiki.ekatrafoundation.org/wiki/%E0%AA%9D%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6_%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%98%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AB%80%E0%AA%A8%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B5

(સામગ્રી-સૌજન્ય : અતુલ રાવલ, પ્રકાશક, એકત્ર ફાઉન્ડેશન)

8 साल की उम्र में शादी, घूंघट में चराई भेड़-बकरियां... ऐसी है राजस्थान की पहली 'गोल्डन गर्ल' प्रिया सिंह की कहानी

https://navbharattimes.indiatimes.com/photomazza/state-photogallery/jaipur-rajasthan-first-woman-bodybuilder-priya-singh-meghwal-success-story-who-won-gold-medal-in-thailand/photoshow/96575779.cms

ગુજરાતીઓ વિશેની લેખમાળા // ઉર્વીશ કોઠારી

હરિપ્રસાદ વ્યાસ
https://www.bbc.com/gujarati/india-63277093

કાનજીભાઈ રાઠોડ
https://www.bbc.com/gujarati/india-63446139

શારદાબહેન મહેતા
https://www.bbc.com/gujarati/articles/crg9zl1g859o

નરસિંહભાઈ પટેલ
https://www.bbc.com/gujarati/articles/cd1dx2pkdjpo

હાજી
https://www.bbc.com/gujarati/articles/c4n8me3wm8lo

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1347

સગર્ભાવસ્થામાં સ્ત્રીને કરાવવામાં આવતા એક સંસ્કાર માટે વપરાતો શબ્દ કયો?

'સીમંતોનયન' કે 'સીમંતોન્નયન'?

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1346

સ્વયં ઉપર ઓછો અર્થાત્ હ્રસ્વ નહીં, પણ વધુ અર્થાત્ દીર્ઘ કાબૂ રાખવો. આથી, 'કાબુ' નહીં પરંતુ 'કાબૂ' જોઈએ!

અમદાવાદમાં ખરેખર એક નાનકડું જંગલ પણ છે! // શશીકાંત વાઘેલા // ખબર અમદાવાદ

https://youtu.be/T7nTxp7vLUg

Job @ Jamawat

Information-courtesy :

Digrajsinh Gohil, Student : 2009-2011

Approaches to Development Communication

https://www.youtube.com/watch?v=MprTwHr6X08

https://studymasscom.com/development-communication/different-approaches-to-development-communication/

Drought conditions force Marathwada farmers to migrate for work as sugarcane cutters || Supriya Vohra

https://india.mongabay.com/2022/12/drought-conditions-force-marathwada-farmers-to-migrate-for-work-as-sugarcane-cutters/?mc_cid=f11b5b9525&mc_eid=21e12f145e

How to make a lithographic print | National Museums Liverpool

 

https://www.youtube.com/watch?v=G0So4M7Tbis

ગુજરાતી પ્રકાશનમાં સૌંદર્યનિર્મિતિ વિશે આંતરરાષ્ટ્રીય કક્ષાનો રાષ્ટ્રીય પરિસંવાદ

બેઠક ૧ સવારે ૯.૩૦થી ૧૧.૦૦

મુદ્રણ : કળા અને કારીગરી

મુરલી રંગનાથન, મુંબઈ ઓગણીસમી સદીની સંસ્કૃતિ ઉપરાંત મુદ્રણ-પ્રકાશન ઇતિહાસના અભ્યાસી, ઇતિહાસકાર, અનુવાદક

દાબપ્રેસથી શિલાછાપ : વલણો અને વળાંકો

સુહાગ દવે, દહેરાદૂન ભાષાવિજ્ઞાનના અભ્યાસી, અનુવાદક, સેઇજ પબ્લિકેશન્સમાં કોપી એડિટર

બેઠક : ૨ સવારે ૧૧.૦૦થી ૧૨.૩૦

મુદ્રણમાં ચિત્રો : પ્રવેશ અને પ્રભાવ

વીરચંદ ધરમશી, મુંબઈ, 

પુરાતત્વ,ફિલ્મ ઇતિહાસ, કળા, સ્થાપત્ય જેવા અનેકવિધ વિષયોમાં ઊંડું ખેડાણ કરનાર સંશોધક

કાગળ – ઉ૫૨ણો : ઉપયોગિતા અને સૌંદર્ય

નૌશિલ મહેતા, મુંબઈ લેખક-દિગ્દર્શક-ગ્રાફિક  ડિઝાઇનર, ચિત્રકળાના મરમી, 'એતદ્'ના સહસંપાદક

બેઠક : ૩ બપોરે ૧.૩૦થી ૩૦૦

પુસ્તકબાંધણી : સુશોભન અને વિજ્ઞાન

મઝહર કંસારા, અમદાવાદ ખાનદાની વ્યવસાયમાં આધુનિક ટેક્નોલોજીનો સમન્વય સાધતી 'કંસારા બાઇન્ડરી'ના સંચાલક

આપણાં કેટલાંક નોંધપાત્ર પ્રકાશનગૃહો

ઉર્વીશ કોઠારી, મહેમદાવાદ

વિવિધ વિષયોમાં ઊંડો રસ ધરાવનાર લેખક-પત્રકાર, પ્રકાશક, અર્ધવાર્ષિક 'સાર્થક જલસો'ના સંપાદક

બેઠક ૪ બપોરે ૩.૦૦થી ૪.૩૦

અક્ષર-અક્ષરાંકન : પ્રયોગ અને પરંપરા

મદુરાઈ શ્રીધર, મુંબઈ

ભારતીય ભાષાઓમાં ડિજિટલ  પબ્લિશિંગના નિષ્ણાત, 'આકૃતિ' ફોન્ટના સહસર્જક

પૃષ્ઠવિન્યાસ અને ટેકનોલોજીની સંભાવનાઓ

અપૂર્વ આશર, અમદાવાદ સંપાદકીય સૂઝ ધરાવતા ડિઝાઇનર, સોફ્ટવેર એન્જિનિયર, ડેસ્કટોપ પબ્લિશિંગ તથા ઇ-બુક્સના નિષ્ણાત

બેઠક : ૫

સાંજે ૪.૩૦થી ૫.૩૦

સમાપન વક્તવ્ય

અતુલ ડોડિયા, મુંબઈ

આંતરરાષ્ટ્રીય ખ્યાતિ ધરાવતા સુપ્રતિષ્ઠ ચિત્રકાર

 

શિસ્તાગ્રહી અને નિત્ય-નવીન આયોજક હસિત મહેતા

એક જ લીટીમાં અને એક જ હરોળમાં સ્વાગતવિધિ  

નમૂનેદાર ઉપસ્થિતિ

મુરલી રંગનાથન, મુંબઈ
સુહાગ દવે, દહેરાદૂન

મુરલી રંગનાથન, મુંબઈ
ઓગણીસમી સદીની સંસ્કૃતિ ઉપરાંત
મુદ્રણ-પ્રકાશન ઇતિહાસના અભ્યાસી, ઇતિહાસકાર, અનુવાદક

સુહાગ દવે, દહેરાદૂન

ભાષાવિજ્ઞાનના અભ્યાસી,

અનુવાદક, સેઇજ પબ્લિકેશન્સમાં કોપી એડિટર

વીરચંદ ધરમશી, મુંબઈ, 

પુરાતત્વ,ફિલ્મ ઇતિહાસ, કળા, સ્થાપત્ય જેવા 

અનેકવિધ વિષયોમાં ઊંડું ખેડાણ કરનાર સંશોધક

નૌશિલ મહેતા, મુંબઈ

લેખક-દિગ્દર્શક-ગ્રાફિક  ડિઝાઇનર, ચિત્રકળાના મરમી,

'એતદ્'ના સહસંપાદક

સિતાંશુ યશશ્ચન્દ્ર

મઝહર કંસારા, અમદાવાદ

ખાનદાની વ્યવસાયમાં આધુનિક ટેક્નોલોજીનો સમન્વય સાધતી

'કંસારા બાઇન્ડરી'ના સંચાલક

ઉર્વીશ કોઠારી, મહેમદાવાદ

વિવિધ વિષયોમાં ઊંડો રસ ધરાવનાર લેખક-પત્રકાર, પ્રકાશક, 

અર્ધવાર્ષિક 'સાર્થક જલસો'ના સંપાદક

વક્તાઓ પણ પૂર્ણ સમયના શ્રોતાઓ

ભોજન વિરામ પછી પણ જાગ્રત જગત

ચા વિરામ બાદ તરત ગોઠવાઈ ગયેલાં રસજ્ઞો 

શિવજી આશર સ્મરણાંજલિ-સંદેશ

સિતાંશુ યશશ્ચન્દ્રના હસ્તે અપૂર્વ આશરને અર્પણ

મદુરાઈ શ્રીધર, મુંબઈ

ભારતીય ભાષાઓમાં ડિજિટલ  પબ્લિશિંગના નિષ્ણાત,

'આકૃતિ' ફોન્ટના સહસર્જક

અપૂર્વ આશર, અમદાવાદ

સંપાદકીય સૂઝ ધરાવતા ડિઝાઇનર, સોફ્ટવેર એન્જિનિયર,

ડેસ્કટોપ પબ્લિશિંગ તથા ઇ-બુક્સના નિષ્ણાત

પૂરક અને રોચક ચર્ચાનો દોર 

મઝહર કંસારા, હસિત મહેતા, અપૂર્વ આશર

અતુલ ડોડિયા, મુંબઈ

આંતરરાષ્ટ્રીય ખ્યાતિ ધરાવતા સુપ્રતિષ્ઠ ચિત્રકાર

છેવટ સુધી ટકી રહેલા જ્ઞાનધન્ય રસિકજનો

તસવીરો : ડૉ. અશ્વિનકુમાર 

Photographs : Dr. Ashwinkumar

નવજાગૃતિ અને જ્ઞાનપ્રકાશના સમયમાં એક દિવસ

સંજય સ્વાતિ ભાવે

નડીઆદના અ.સૌ. ડાહીલક્ષ્મી પુસ્તકાલયની સવા શતાબ્દી નિમિત્તે ‘ગુજરાતી પ્રકાશનમાં સૌંદર્યનિર્મિતિ’ એવા અ-પૂર્વ વિષય પર યોજાયેલા રાષ્ટ્રીય પરિસંવાદમાં પુસ્તક નિર્માણના નવજાગૃતિ અને જ્ઞાનપ્રકાશ - renaissance and enlightenment - ના સમયમાં વિહરતા હોવાનો આનંદમય અહેસાસ થયો.

અમદાવાદના નવજીવન ટ્રસ્ટના સહયોગથી 24 ડિસેમ્બરના શનિવારે ખૂબ દૃષ્ટિસંપન્ન રીતે યોજાયેલા પૂરા દિવસના આ કાર્યક્રમમાં સામયિકો-પુસ્તકોની પડદા પર પ્રકાશતી આભાસી, અત્યારના જમાનામાં લગભગ જાદુઈ જણાતી દુનિયામાં દિવસ ક્યાં, પસાર થઈ ગયો એ ખબર જ ન પડી.

પુસ્તકોમાં સામાન્ય casualથી વિશેષ રસ ધરાવનાર માટે આ પરિસંવાદ કિતાબી દુનિયાના એક ઘણા મહત્વના પાસા વિશે જાણવા-માણવા માટેની સોનામૂલી તક હતી.

મૂલ્યવાન હસ્તપ્રતો અને ઓગણીસમી સદીના દુર્લભ પુસ્તકો સાચવનાર ગ્રંથાલયની સવા શતાબ્દી વર્ષની સાર્થકતા જેમાં હોય તેવો આ ગ્રંથકેન્દ્રી ઉપક્રમ હતો.

તેમાં વિષય પસંદગી, વક્તાઓની જાણકારી અને રજૂઆતનું ધોરણ તેમ જ આખાય કાર્યક્રમની ગુણવત્તા ખૂબ ઊંચી હતી. પરિસંવાદના શ્રોતાઓમાંથી ઘણા ‘વક્તા પણ થઈ શકે તેવા’ હતા. કાર્યક્રમના આયોજન સાથે સંકળાયેલા સહુને ધન્યવાદ આપવા ઘટે.

પરિસંવાદની વિશિષ્ટતાનો અંદાજ તેમાં રજૂ થયેલાં વ્યાખ્યાનોનાં વિરલ વિષયો અને તેના નિષ્ણાત વક્તાઓ પરથી આવી શકે.

‘મુદ્રણ: કળા અને કારીગરી’ વક્તા- મુરલી રંગનાથન; ઓગણીસમી સદીની સંસ્કૃતિ ઉપરાંત મુદ્રણપ્રકાશન ઇતિહાસના અભ્યાસી, ઇતિહાસકાર

‘દાબપ્રેસથી શિલાછાપ: વલણો અને વળાંકો’; સુહાગ દવે - ભાષાવિજ્ઞાનના અભ્યાસી, અનુવાદક, સેઇજ પબ્લિકેશન્સમાં કૉપી એડિટર

‘મુદ્રણમાં ચિત્રો: પ્રવેશ અને પ્રભાવ’, વીરચંદ ધરમશી-પુરાતત્વ, ફિલ્મ ઇતિહાસ, કળા, સ્થાપત્ય જેવા અનેકવિધ વિષયોમાં ઊંડું ખેડાણ કરનાર સંશોધક

‘કાગળ-ઉપરણો: ઉપયોગિતા અને સૌંદર્ય’, નૌશિલ મહેતા- લેખક, દિગ્દર્શક, ગ્રાફિક ડિઝાઇનર, ચિત્રકળાના મરમી

‘પુસ્તકબાંધણી: સુશોભન અને વિજ્ઞાન’; મઝહર કંસારા, ખાનદાની વ્યવસાયમાં આધુનિક ટકનોલોજીનો સમન્વય સાધતી ‘કંસારા બાઇન્ડરી’ના સંચાલક

‘આપણાં કેટલાંક નોંધપાત્ર પ્રકાશનગૃહો’; ઉર્વીશ કોઠારી, વિવિધ વિષયોમાં ઊંડો રસ ધરાવનાર લેખક, પત્રકાર-પ્રકાશક, અર્ધવાર્ષિક ‘સાર્થક જલસો’ના સંપાદક

‘અક્ષર-અક્ષરાંકન: પ્રયોગ અને પરંપરા’; મદુરાઈ શ્રીધર, ભારતીય ભાષાઓમાં ડિજિટલ પબ્લિશિંગના નિષ્ણાત, ‘આકૃતિ’ ફૉન્ટના સહસર્જક

‘પૃષ્ઠવિન્યાસ અને ટેકનોલોજીની સંભાવનાઓ’; અપૂર્વ આશર, સંપાદકીય સૂઝ ધરાવતા ડિઝાઇનર, સોફ્ટવેર એન્જિનિયર, ડેસ્કટૉપ પબ્લિશિંગ તથા ઇ-બુક્સના નિષ્ણાત.

‘સમાપન’ વક્તવ્યમાં આંતરરાષ્ટ્રીય ખ્યાતિ ધરાવનાર ચિત્રકાર અતુલ ડોડિયાએ તેમના પુસ્તક પ્રેમ અને તેમણે દોરેલાં આવરણચિત્રોની લાંબા પટે સંદર્ભસમૃદ્ધ વિશે વાત કરી.

દરેક વક્તા માત્ર પાવરપૉઇન્ટ પ્રેઝેન્ટેશન જ નહીં, પણ તેની સાથે કહેવાની વાતની પૂરી તૈયારી સાથે આવ્યા હતા. તેમણે સામયિકોનાં અને પુસ્તકોનાં પાનાં, મુખપૃષ્ઠો, પુસ્તક બાંધણી, પુસ્તકોની અંદરનાં ચિત્રો, ફૉન્ટસની ઇમેજીસ અને અન્ય વિવિધ, વિપુલ સામગ્રી પડદા પર બતાવી. તેમાંથી ઘણી હવે એટલી દુર્લભ છે કે લેખકોના વારસદારો, પ્રકાશકો કે ગ્રંથાલયો પાસે પણ જવલ્લે જ હોય. તે વાસ્તવમાં તો મ્યુઝિયમ અને આર્કાઇવ્ઝના બરની સામગ્રી હતી, જે વ્યક્તિગત પૅશનથી સાચવવામાં આવી હોય. દરેક વક્તા અસલ પુસ્તકપ્રેમી હોવા ઉપરાંત ગ્રંથજ્ઞ પણ હતા.

પરિસંવાદની એક ખાસિયત એ હતી કે એમાં આયોજકો, વક્તાઓ કે શ્રોતાઓ કોઈના પક્ષે જાહેરમાં વ્યક્તિમહિમા ન હતો. પોતપોતાનાં ક્ષેત્રમાં જંગમ સંવર્ધન-સંશોધન કે નવપ્રવર્તન (ઇનૉવેશન) કરનાર વ્યક્તિઓ પોતાની વાત ખુદને લગભગ બાજુ પર રાખીને કરી રહી હતી. ટીકા અને વ્યંગ ક્યાંક ડોકાય, પણ મુખરતા કે કટુતા નહીં.

લગભગ બધા ઉપસ્થિતો એવા હતા કે જેમના માટે પ્રભાવિત કરવા કે થવા માટેનો અવકાશ ઓછો હોય. જ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં એકંદરે નિરપેક્ષ રીતે, લગનથી કામ કરનારા અભ્યાસીઓની નમ્રતામાંથી આવતો સાદગી અને સમાનતાનો માહોલ આખા કાર્યક્રમમાં હતો. બીજું, આયોજકોને પક્ષે વાણી-વર્તનમાં ક્યાંય કર્તાપણાનો ભાવ ન હતો, ઉમળકો હતો.

પ્રાર્થના, દીપપ્રાકટ્ય, પુષ્પગુચ્છ, પરિચય જેવી ઠાલી ઔપચારિકતા વિના, મિતભાષી સંચાલન સાથે, સમયની પૂરી સભાનતા સાથે, માત્ર રસ ધરાવતા શ્રોતાઓની સ્વયંશિસ્તથી સાચા અર્થમાં વિદ્યાકીય પરિસંવાદ કેવી રીતે યોજી શકાય તેનો પદાર્થપાઠ સંચાલકોએ પૂરો પાડ્યો. વક્તાઓનો પરિચય સભાગૃહની બહાર સરસ રીતે છાપીને મૂકવામાં આવ્યો હતો જે અત્યંત પ્રશંસનીય બાબત હતી.

મગજ ફરી જાય તેટલી રેઢિયાળ રીતે સંસ્થાકીય જરૂરિયાત તરીકે કાર્યક્રમો કરનાર કૉલેજો અને યુનિવર્સિટીઓએ આ સેમિનારમાંથી ઘણું બધું શીખવાનું રહે.

એક મુદ્દા પર ધ્યાન દોરવાનું થાય : વ્યાપક અર્થમાં કચાડાયેલા વર્ગો subaltern section તેમ જ મહિલા એ બે ક્ષેત્રોનો સમાવેશ આ પરિસંવાદની મહત્તામાં નોંધપાત્ર ઉમેરો કરી શક્યો હોત.

એક દુ:ખદ જોગાનુજોગ એ હતો કે પરિસંવાદના આગળના જ દિવસે ‘અઠંગ વાચક અને પુસ્તકનિર્માણની કલાના મરમી’ શિવજીભાઈ આશરનું 87 વર્ષની વયે અવસાન થયું. સચોટ અંજલિનોંધના વાચન અને મૌન પછી કાર્યક્રમની શરૂઆત કરવામાં આવી.

આવા ખૂબ વિશેષ highly specialized વિષય પરના કાર્યક્રમના આયોજનમાંથી આયોજકોને શું મળે? જાણકારી અને જ્ઞાનમાંથી મળતો આનંદ પોતાના જેવા લોકોની વચ્ચે વહેંચવા માટેનું એક નિમિત્ત, એક મંચ પૂરું પાડવાનો સંતોષ. એક અમૂર્ત, સાપેક્ષ લાગણી. નક્કર રીતે કશું ન મળે, નહીં પદ-પ્રતિષ્ઠા-પૈસો. સામે પક્ષે ઉત્તમતાના આગ્રહ સાથે ઝીણવટભર્યું આયોજન, પુષ્કળ મહેનત, સમય-શક્તિ-સંસાધનો.

આચાર્ય હસિત મહેતા, ડૉ. ઉર્વીશ કોઠારી, બિરેન કોઠારી, ડૉ. પારુલબહેન પટેલ, મદદ માટે આવેલાં વિદ્યાર્થીઓ અને પરિસંવાદના આયોજન માટે મહેનત કરનાર દરેકનો ખૂબ આભાર.

(તસ્વીર સૌજન્ય : ડૉ. અશ્વિનકુમાર) 

સંતોષ આગ્રે : બારમું નાપાસ ખેડૂત વર્ષે કરોડોનું ટર્નઓવર કઈ રીતે કરે છે? // BBC News ગુજરાતી

https://www.bbc.com/gujarati/articles/cw0j0e3je72o

People will call you what you call yourself...

https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7011259821144338432?utm_source=share&utm_medium=member_android

A simple example, How a small change can have a large impact

https://www.linkedin.com/posts/pascalbornet_inspiration-ugcPost-7009627902749138944-Z5VK?utm_source=share&utm_medium=member_android

Development Communication - Definition

https://academic-accelerator.com/encyclopedia/development-communication


https://www.scribd.com/document/332637773/Development-Communication

સામાજિક, સાહિત્યિક, સાંસ્કૃિતક ક્ષેત્રે ‘કુમાર’ માસિકનું પ્રદાન // અશોક ચાવડા

https://opinionmagazine.co.uk/saamaajik-sahityik-saanskrutik-kshetre-kumar-maasiknun-pradaan/

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1345

તેઓ દેખાવ કરે છે. 

તેવો દેખાવ કરે છે. 

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1344

બાહોશ હોવાથી, તેઓ દુશ્મનની નજરમાંથી બચી શક્યા.

બેહોશ હોવાથી, તેઓ દુશ્મનની નજરમાંથી બચી શક્યા.

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1343

લેખક નીડર છે એ વાત આત્મકથાના પ્રકરણ પરથી ફલિત થાય છે.

લેખક નીડર છે એ વાત આત્મકથાના પ્રકરણ ઉપરથી ફલિત થાય છે.

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1342

'તમે ગઈકાલે રાત્રે ધારા શાસ્ત્રી સાથે વાત કરી હતી?'
'તમે ગઈકાલે રાત્રે ધારાશાસ્ત્રી સાથે વાત કરી હતી?'

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1341

તેમણે વાત કરી હતી.

તેમને વાત કરી હતી.

What is Development Communication? || Maolin Macatangay

https://www.youtube.com/watch?v=5r6TUfW_DI8

Development Communication: History and Theories || Pedro F. Hernández-Ramos & Wilbur Schramm

https://scholarcommons.scu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1041&context=tepas

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1340

રશિયાના મિસાઇલ હુમલામાં ચારની મોત 

રશિયાના મિસાઇલ હુમલામાં ચારનાં મોત

 

સમાચારપત્રોનું વાચન કરવું હોય તો

* અમદાવાદ, ભુજનાં સમાચારપત્રો માટે
https://chat.whatsapp.com/GrnxFV6gRnY36DOe0DF2nA

* મુંબઈનાં સમાચારપત્રો માટે
https://chat.whatsapp.com/FJzcWrKr7NO7gs1EQ0Vtlx

* દિલ્હીનાં સમાચારપત્રો માટે
https://chat.whatsapp.com/HAN6MpuiuAMJGtuMvARDmA

* રાજકોટ, ભાવનગર, અને સૌરાષ્ટ્રનાં સમાચારપત્રો માટે
https://chat.whatsapp.com/DWebxbxTPDlJGBYLLuzAQt

* સુરત, દક્ષિણ ગુજરાતનાં સમાચારપત્રો માટે
https://chat.whatsapp.com/KIgLTa4AimbEyvrjBo7Dza

* વડોદરા, અને મધ્ય ગુજરાતનાં સમાચારપત્રો - જિલ્લા આવૃત્તિ માટે
https://chat.whatsapp.com/BGlDojr9rl8CnnHmyKIuwy

* ગાંધીનગર, અને ઉત્તર ગુજરાતનાં સમાચારપત્રો તથા આવૃત્તિ માટે
https://chat.whatsapp.com/CGwEKTtgN668q03W2E9dOm

(Link-Courtesy : 

Rajendra Modi, Journalist 

Student : JMC-GVP : 2013-2015)

Threads of development communication Person || Royal Colle

https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000135751

Job @ DD News Gujarati

http://ddnewsgujarati.com/about/opportunities

લોકપ્રિય લેખક-વક્તા જય વસાવડા સાથે ગૂજરાત વિદ્યાપીઠના પત્રકારત્વ વિભાગના વિદ્યાર્થીઓ

 

તસવીરો : ડૉ. અશ્વિનકુમાર / Photographs : Dr. Ashwinkumar

Development Communication : Meaning and Understanding

https://www.caluniv.ac.in/academic/JMC/Study/DC.pdf

ગાંધીજી કહે છે : તબિયત વિશે

બને તેટલી ખુલ્લી હવા;

શુદ્ધ પ્રાણાયામ;

કસરત નિયમસર અને મર્યાદિત;

સાફ દાંત ને પેઢાં;

ખોરાકમાં મુખ્ય દૂધ, દહીં, ફળ, શાક પ્રમાણસર રોટી સાથે;

ઓછામાં ઓછું ભાતનો ત્યાગ;

કઠોળનો ત્યાગ, સાકરનો ત્યાગ.

આટલું ન સંભાળવાથી ઘણા ઉપદ્રવ થાય છે.

- બાપુના આશીર્વાદ

નરહરિ પરીખને પત્ર

૧૬-૦૪-૧૯૩૩

ગાંધીજી કહે છે : સ્ત્રી વિશે

ચિ.જમના ઉર્ફે સુમતિ,

સાસરે જાય એટલે સ્ત્રીને જુદું નામ શું કામ?

પુરુષને કેમ નહીં? મને એ રિવાજ બહુ કઠે છે.

તારું નામ અસલ તો જમના છે. એ મને લાગે છે મેં અહીં જ જાણ્યું.

- બાપુ

   

સુમતિબહેન એસ. મોરારજીને પત્ર

૨૨-૦૫-૧૯૪૫

વીરચંદ ધરમશી : મૂંગી ફિલ્મોનો હરતો-ફરતો એન્સાઇક્લોપીડિયા || દિવ્યાશા દોશી

https://www.gujaratimidday.com/columns/article/virchand-dharamsey-encyclopedia-of-silent-films-183159

કુલપતિ નારાયણ દેસાઈ સ્મૃતિ-વ્યાખ્યાન // ગૂજરાત વિદ્યાપીઠ / અમદાવાદ // 'આજનાં પ્રસાર માધ્યમો માટે કેળવવા જેવા ગાંધી-ગુણ' // જય વસાવડા // ૧૪-૧૨-૨૦૨૨ / બુધવાર / સાંજે ૪:૦૦ કલાકે

 

10 Must-Read Books Recommended By Ruskin Bond That Inspired His Storytelling // Krystelle Dsouza

https://www.thebetterindia.com/300802/must-read-books-recommended-by-ruskin-bond-charles-dickens-agatha-christie/

'એકત્ર'નો ગ્રન્થ-ગુલાલ : ધ રેવન • એડગર એલન પો • ગુજરાતી અનુવાદ : ચન્દ્રકાન્ત ટોપીવાળા

https://wiki.ekatrafoundation.org/wiki/%E0%AA%A7_%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%A8

News-writers

http://newswriters.in/

Newswriters.in is an educational platform launched by a group of media academicians and professionals to impart training in niche and emerging areas in the different streams of journalism, communication and digital media. Most of the recourse persons are drawn from the news and media industry.

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1339

 

સાચી જોડણી 'મતકુટીર' નહીં પણ 'મતકુટિર' છે.

Umashankar Joshi Memorial Lecture | V. Geetha | 6:00 PM | 10-12-2022 | Saturday | AMA Ahmedabad

 

આમંત્રણ-સૌજન્ય : સ્વાતિ જોશી

Invitation- Courtesy : Swati Joshi 

દિલ્હી પણ ક્યારેક તો 'જૂનું' હતું!

https://www.youtube.com/watch?v=KkpZzhE1zTg

Issues Related To Paid News

https://prsindia.org/policy/report-summaries/issues-related-to-paid-news

Sharing the Best and the Worst: The Indian news media in a global context

https://www.thehindu.com/news/resources/Sharing-the-Best-and-the-Worst-The-Indian-news-media-in-a-global-context/article12548857.ece

How the news ecosystem is changing in India

https://www.orfonline.org/expert-speak/how-news-ecosystem-changing-india/

In Western Europe, Public Attitudes Toward News Media More Divided by Populist Views Than Left-Right Ideology

https://www.pewresearch.org/journalism/2018/05/14/in-western-europe-public-attitudes-toward-news-media-more-divided-by-populist-views-than-left-right-ideology/

અંગ્રેજી ભાષા, દેશી મજા : 156

'કાર્યક્રમમાં એન્ટ્રી ફ્રી નથી.'

'કાર્યક્રમમાં એન્ટ્રી ફી નથી.'

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1338

જેમ 'મકાન' ઉપરથી 'મકાને', 'દુકાન' ઉપરથી 'દુકાને' તેમ 'ઘર' ઉપરથી 'ઘરે' જવું. આથી, 'ઘેર' નહીં, પણ 'ઘરે' પહોંચી જાવ!

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1337

'પ્રતિક' નહીં, પણ 'પ્રતીક' જ લખો.

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1336

ગાંધીજીનું પોતાની જાતને લગતું અંગત જીવન સત્યસભર હતું.

ગાંધીજીનું જીવન સત્યસભર હતું.

Reality of Salt Pan Workers

કચ્છના નાના રણમાં નમકના ક્યારા / Salt Farm @ Little Rann of Kutch (LRK) 

Photograph : Dr. Ashwinkumar / છબી : ડૉ.અશ્વિનકુમાર

https://youtu.be/8uzAPYCKh8Y

The Comfort Zone

Image-Courtesy : Sapna M.S.

Feature Writing // રૂપક લેખન

https://leverageedu.com/blog/feature-writing/

'એકત્ર'નો ગ્રન્થ-ગુલાલ || ભદ્રંભદ્ર : રમણભાઈ મ. નીલકંઠ

https://wiki.ekatrafoundation.org/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%82%E0%AA%AD%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%B0

8 journalists who became politicians

https://www.rediff.com/news/report/pix-journalists-who-became-politicians/20180313.htm

Bhagat Singh: An Unsung Hero of Political Journalism // Naren Singh Rao

https://thewire.in/history/bhagat-singh-an-unsung-hero-of-political-journalism

Political Reporting // રાજકીય વૃત્તાંત નિવેદન

https://www.thenewsmanual.net/Manuals%20Volume%202/volume2_27.htm

મજૂર વર્ગ : ગાંધીયુગમાં અને વર્તમાનમાં // કિરણ કાપૂરે

https://opinionmagazine.co.uk/majoor-varga-gandhiyugmaam-ane-vartamaanmaam/

અમદાવાદનાં મજૂર આંદોલનો : એક ઐતિહાસિક અભ્યાસ // ફાલ્ગુની રમેશભાઈ વણકર

https://zenodo.org/record/6451945

...અને ગાંધીજીએ શંકરને લખ્યું, તમારી ઠઠ્ઠા મશ્કરી કોઈને ડંખવી ના જોઈએ // વિશાલ શાહ

http://vishnubharatiya.blogspot.com/2017/03/blog-post.html

(સૌજન્ય : વિશાલ શાહ, પત્રકાર અને કતારલેખક)

સરદારશ્રી અને મજૂરો

https://www.gandhiheritageportal.org/gu/ghp_booksection_detail/MjExMi01ODc2LTM=#page/1/mode/1up

Press Conference

https://healthy-workplaces.eu/en/tools-and-publications/campaign-toolkit/campaign-examples-and-tools/media-communication-tools/press-conference

ભાષાની મજા, મજાની ભાષા - 1335

રામ વનમાં ગયા.
લક્ષ્મણ વનમાં ગયા.
રામ-લક્ષ્મણ વનમાં ગયા.
રામ-લક્ષ્મણ-સીતા વનમાં ગયાં.

સ્વર-સજ્જતા સારુ સૂચનો || ડૉ. અશ્વિનકુમાર

ગુજરાતી, હિંદી, અંગ્રેજી, અને સંસ્કૃત ભાષા સહજપણે વાંચી શકાય એટલી સજ્જતા કેળવવી.

સામાન્ય જાણકારી અને સાંપ્રત પ્રવાહોથી માહિતગાર રહેવું. 

રેડિયો નિયમિતપણે સાંભળવો.

માધ્યમોના ક્ષેત્રે જાણીતી વ્યક્તિઓના અવાજને સાંભળો.    

વિચારીને વાંચો. વાંચીને ન વિચારો.

વાંચતી વખતે અન્ય વિચારોને દૂર રાખો. 

દરેક શબ્દને ભાવપૂર્વક વાંચવો.

એકેએક શબ્દની ભીતર ઊતરીને વાંચો.

બોલતી વખતે આત્મવિશ્વાસ છલકવો જોઈએ. 

જાહેરમાં કશું પણ બોલતાં પહેલાં મહાવરારૂપે એકાદ વખત આગોતરુ વાંચી લેવું.

અરીસા આગળ વાચનની ટેવ વિકસાવવા જેવી ખરી.

આપણા અવાજનું ધ્વનિમુદ્રણ (વૉઇસ રેકર્ડિંગ) કરીને એને ફરીવાર સાંભળવો.

અવાજનું આધુનિક ઉપકરણો થકી અક્ષરાંકન કરવું. જેથી કરીને ખ્યાલ આવે કે, સંચારયંત્ર આપણા અવાજને અને એ રીતે આપણા ઉચ્ચારને બરાબર ઓળખી-પારખી શકે છે કે કેમ?

ગળું ચોખ્ખું રહે એ પ્રકારની સાવધાની અને ખાણીપીણી રાખવી.

ઉજાગરા ટાળવા. પૂરતી ઊંઘ લેવી.

હળવી કસરત કરવી. ઝડપભેર ચાલવું.

સવારે યોગાસન અને પ્રાણાયામ કરવા. શ્વાસ અને ઉચ્છ્વાસ ઉપર વિશેષ ધ્યાન આપવું.

વાચનની પ્રક્રિયા દરમિયાન વચ્ચે-વચ્ચે બિનજરૂરી ન અટકવું. આ જ રીતે, કૂતરાં પાછળ પડ્યાં હોય એમ ઝડપથી ન ભાગવું.

શબ્દ અનુસાર ભાવ પ્રગટ થવો અનિવાર્ય છે. દાખલા તરીકે, 'સભામાં ખૂબ માણસો હતા.' આ વાક્ય બોલતી વખતે 'ખૂબ' શબ્દો પર ભાર મૂકવો જરૂરી છે.

જોડણીના નિયમો જાણી લેવા. 

વ્યક્તિ-નામ, સ્થળ-નામના સાચા ઉચ્ચારો જાણી લેવા. 

બે શબ્દો વચ્ચે, બે વાક્યો વચ્ચે, અને બે ફકરા વચ્ચે યોગ્ય સમય જાળવો.

વિરામચિહ્નો પણ વાંચતાં હોય એવી વાક્અભિવ્યક્તિ હોવી જોઈએ.

અનુસ્વાર પણ બોલતાં આવડવું જોઈએ. દાખલા તરીકે, 'આજનાં છાપાં ક્યાં ગયાં?'

'પ્રકાશસંશ્લેષણ' એક એવો શબ્દ છે કે જેમાં 'શ', 'સ' અને 'ષ' સાથે આવે છે. 'શ', 'સ' અને 'ષ'નાં અક્ષરભેદ અને ઉચ્ચારશુદ્ધિ માટે 'પ્રકાશસંશ્લેષણ' શબ્દ સતત બોલવો અને સાંભળવો!

વિશ્વ વિરાસત સપ્તાહ / World Heritage Week

વિગત-સૌજન્ય : ડૉ. માણેક પટેલ 'સેતુ'

Writing Research Questions

 

Image-Courtesy : Dr. USP 

Job @ Buletin India