અનુસ્વાર અષ્ટક : સુન્દરમ્

https://www.mavjibhai.com/kavita_two%20files/323_anuswar.htm

હું બિંદુ સુંદર માત શારદને લલાટે ચંદ્ર શું ,

મુજને સદા યોજો સમજથી, ચિત બનશે ઇન્દ્ર શું,

મુજ સ્થાન ક્યાં મુજ શી ગતિ જાણી લિયો રસ પ્રેમથી,

તો સજ્જ બનશો જ્ઞાનથી, સૌન્દર્યથી ને ક્ષેમથી.

તો પ્રથમ જાણો 'હું' અને 'તું' માં સદા મુજ વાસ છે,

આ જ્ઞાન વિણ 'હું-હું' અને 'તું-તું' સમો ઉપહાસ છે;

હું 'કરુ' - 'વાંચુ'- 'લખુ' જોજો એમ લખશો લેશ તો,

મા ભારતીના રમ્ય વદને લાગતી શી મેશ જો.

નરમાં કદી નહિ, નારીમાં ના એકવચને હું રહું,

હું કિંતુ નારી- બહુવચનમાં માનવંતું પદ ગ્રહું ;

' બા ગયાં, 'આવ્યાં બેન મોટા' એમ જો ના તમે લખો,

' બા ગયા',  'આવ્યા બેન મોટા' શો પછી બનશે ડખો.

ને  નાન્યતરમાં તો ઘણી સેવક તણી છે હાજરી,

લો, મુજ વિનાના શબ્દની યાદી કરી જોજો જરી;

સૌ મુજ વિશેષણ એક ને બહુવચનમાં રાખો મને,

યાચું કૃપા આ ખાસ, મારો ભરખ ત્યાં ઝાઝો બને.

‘ શું ફૂલ પેલું શોભતું ! ’ જો આવું પ્રેમે ઉચ્ચરો,

‘ શાં ફુલ પેલાં શોભતાં ’ બહુવચનમાં વાણી કરો ;

‘ મોજું ’ નિહાળો એક નીરે, ત્યાં પછી ‘ મોજા’ બને,

‘ બમણાં’ અને ‘ તમણાં’ પછી ‘ અણગણ્યાં’ કોણ કહો ગણે?

ને બંધુ, પીતાં ‘ નીર ઠંડું’ નાં મને પણ પી જતા,

ને ‘ ઝાડ ઊંચા’ પર ચડો તો ના મને ગબડાવતા;

‘ બકરા’ અને ‘ બકરાં’, ‘ ગધેડા’ ને ‘ ગધેડાં’ એક ના,

‘ ગાડાં’ અને ‘ગાંડા’ મહી જે ભેદ ભૂલો છેક ના.

ને જ્યાં ન મારો ખપ, મને ત્યાં લે જતા ન કૃપા કરી,

નરજાતિ સંગે મૂકતાં, પગ મૂકજો નિત્યે ડરી,

કો મલ્લને એવું કહ્યું જો, ‘ ક્યાં ગયાં ’ તાં આપ જી ?’

જોજો મળે નાં મુક્કાનો મહા સરપાવ જી.

તો મિત્ર, મારી નમ્ર અરજી આટલી મનમાં ધરો,

લખતાં અને વદતાં મને ના સ્વપ્નમાંયે વિસ્મરો,

હું રમ્ય ગુંજન ગુંજતું નિત જ્ઞાનના પુષ્પે ઠરું ,

અજ્ઞાનમાં પણ ડંખું – કિંતુ એ કથા નહિ હું કરું.

( દોહરા)

અનુસ્વારનું આ લખ્યું સુંદર અષ્ટક આમ,

પ્રેમ થાકી પાકું ભણો, પામો સિદ્ધિ તમામ.

છાપે છાપે છાપજો, પુસ્તક પુસ્તક માંહ્ય,

કંઠ કંઠ કરજો, થશે શારદ માત સહાય.

પાક્કો આનો પાઠ જો કરવાને મન થાય,

સૂચન એક સમર્પું તો, કમર કસી લો, ભાઈ!

નકલ કરો અષ્ટક તણી એકચિત્ત થઇ ખાસ,

અનુસ્વાર એંશી લખ્યાં પૂરાં, તો બસ પાસ.

સુન્દરમ્